Kayseri tarihine Özvatan’da Zırha
Samsun’da Asar ışık tutuyor!
“Evliya Tepesinde Ahlat Ağacı”
“Mezar Taşlarında Türk İsimlerine Rastlanmış”
“Eski Adı Çukur Yeni Adı Özvatan”
“İmaretten Amarat’a”
Kayseri’nin Özvatan İlçesinde bulunan Zırha Kalesi, tarihi ile dikkatleri üzerine çekiyor. Kızılırmak havzasında bulunan tarihi kalıntılar ise Hititlerden Hellenistik Çağa kadar uzandığı tahmin ediliyor. Aynı havza üzerinde Zırha kalesine benzer bir mimari ise Samsun’un Bafra İlçesinde bulunan Asar kale olarak adlandırılıyor. Özvatan ilçesinde bulunan Zırha kalesi ile ilgili bilgileri yayınlayan Özvatan Belediyesi şu bilgileri aktarıyor: “İlk yerleşim yeri Kale mahallesi olmuştur. Tarihi M.Ö. 430 yıllarına kadar uzanmaktadır. Daha önce “Çukur” olan ismi 1990 yılında ilçe olduğu zaman ismi Özvatan olarak değiştirilmiştir. İlçede bulunan en eski yerleşim yerlerinin Kızılırmak kenarında bulunan Harsanız ve Zırha Kaleleri olduğu ve bunlarında Eti (Hitit)'lere ait olduğu bilinmektedir. O dönemlerde halkın bu bölgede madencilik ve ticaretle uğraştığı öğrenilmiştir. M.Ö. 430 yıllarında Zırha Kalesi'nin Roma topraklarına katıldığı yörede Roma medeniyetinin izleri görülmektedir. Kayseri Kültür Araştırmacılarının 1967 yılında yapmış olduğu araştırmada M.S.300-600 yıllarına ait mezar taşlarında Türk isimlerine rastlanmıştır. Bölgeye ilk gelen Türk aileleri Kasım Çelebi, Dikboynuz, Hıdır Kahya, İbrahim Oğulları, Mustafa Paşa aileleridir. Özvatan'daki ilk yerleşim yeri Kale mahallesi olmuştur. Yöre Yozgat Sancağına bağlı iken "Kaleköy" şeklinde haritaya geçmiştir.”
“Evliya Tepesi Yörenin Önemli Yapılarından”
Kızılırmak’ın altından Zırha kalesiyle bağlantısı bulunan Evliya Tepesi tarihi özellikleriyle dikkatleri üzerine çekiyor. Amarat mahallesinde bulunan Evliya Tepesi’nin kurulduğu tarih bilinmemekle birlikte, üzerinde varlık gösteren ahlat ağacı nedeniyle 16. Yüzyılda yapıldığı tahmin ediliyor. Tarihçilere göre: “Kızılırmak havzasında bulunan yerleşim yerlerinin Türkmen boylarının isimleriyle adlandırıldığını söylemek mümkün. 14,16 ve 17 yüzyıllarında Türkmen boylarının bu havzaya yerleştiğini görüyoruz. Bu açıdan, Evliya Tepesi bölgesinde bulunan mezarların, Anadolu’ya ilk adım atan “Alperenlerin” mezarlarına benzediğini de gözlemleyebiliyoruz. Bölgeyi geniş ölçekte taradığımızda gerek Zırha kalesinin gerekse evliya tepesinin tarihinin çok eskilere dayandığını söyleyebiliriz.” İfadelerine yer veriliyor. Ayrıca eski adı İmaret olan, Amarat mahallesininde tarihe ışık tuttuğu söyleniyor.
Samsun Asar Kalesi
Kızılırmak’ın son çıkış ilçesi olan Bafra’da bulunan Asar kalesi, Özvatan’daki Zırha kalesiyle benzer özellikler taşıyor. Samsun Belediyesi’nden elde edilen verilere göre; “Asarkale, Hellenistik Çağ'a ait olup savunma (korunma) amacıyla yapılmıştır. Anakayaya oyularak yapılmış (3) adet mezarın da aynı döneme ait olduğu sanılmaktadır. Paflagonya Bölgesi içerisinde bulunan Asarkale, stratejik yönden önemli bir konuma sahip olup askeri amaçla (savunma) kullanılmıştır. İkisi kalenin yamaçlarında, biriside ırmağın (Kızılırmak) karşı yakasında olmak üzere Grek mimarisinin özelliklerini taşıyan 3 adet kaya mezarları bulunmaktadır. Asarkale ve Paflagonya tipi bu üç kaya mezarı Hellenistik Döneme (M.Ö. III.yy) tarihlenmektedir. Irmak seviyesinden yaklaşık 300 m yükseklikte kaleye, girişi yol hizasında olan bir tünelle çıkılabilmektedir. Askeri amaçla yapılan bu tünel asfalt yol yapılmadan önce ırmağa açılıyordu.” şeklinde aktarılmaktadır.
Haber-Fotoğraf: Ali ÜNLÜ
