Türkiye’de yaşanan alım gücündeki düşüklüğün nedenlerine ışık tuttuğumuz araştırma haber dosyalarımızdan biride; “perakende sektöründeki bankalaşma” hareketi. Konu kapsamında bankalaşan perakende sektöründe faaliyet gösteren firmaların, bankalaşmaya yönelmelerindeki neden, durum ve sonuçlarını aktaracağız. Konu kapsamında yapay zekadan elde ettiğimiz neden, durum ve sonuç verilerini, gazetecilik tekniği olan çift kontrol (double check) yöntemiyle doğrulanabilir birincil kaynaklardan doğrulayarak, haberleştiriyoruz. Gıda perakende sektörünün özellikle pandemiden sonra geliştiğine vurgu yapan algoritmalar, “Pandemi sonrası bireylerin tüketim alışkanlıkları değişti ve perakende sektörüne farklı imkanlar sundu. Özellikle e-ticaret kavramının gelişmesi bu imkanların en önemli aşamasını oluşturmaktadır. Yine değişen tüketim alışkanlıklarıyla birlikte, perakende sektörünün yüksek kar elde etmeye başladığını söyleyebiliriz.” Diye aktarıyor. KDV’nin yüzde 1’e düşmesi durumunun, vatandaştan daha fazla perakende sektörüne yaradığının altını çizen Yapay Zeka algoritmaları, bu durumun kar marjını artırdığından bahsediyor.
KDV’nin Yüzde 1 olması vatandaştan çok perakende sektörüne yaradı
KDV’nin yüzde 1’e düşmesinin vatandaştan daha fazla perakende sektörüne yaradığının altını çizen yapay zekâ algoritmaları, “Yeni mağaza açılışlarına verilen devlet yatırım teşvikleri ve dijitalleşme teşvikleri dolayısıyla perakende sektörünün kâr marjının arttığını söyleyebiliriz. Ayrıca, KDV’nin yüzde 1’e düşmesi, perakende sektörünün daha karlı bir sektör olmasına neden olmaktadır.” ifadelerini kullanıyor. Enflasyondaki yükselişin perakende sektörüne avantaj sağladığını söyleyen algoritmalar, ölçek ekonomisinden yararlanan perakende firmalarının karlılıklarını artırdığına dikkat çekiyor. Algoritmalar; “Fahiş fiyat uygulamaları, oligopol piyasası yani piyasada rekabetin az olması, tedarik zinciri kontrolü gibi durumların perakende sektörünün kar marjlarını artırdığını söyleyebiliriz. Bunun gibi kar artırıcı özeliklerin yüksek karlara neden olmasından dolayı perakende sektörünün bankalaştığını söyleyebiliriz.” Diye ifade ediyor.
Bankalaşmanın önünü açan en önemli sebep; tedarik zinciri kontrolü!
Tedarik zinciri kontrolünün, perakende firmalarına yüksek kar elde ettirdiğini ve bu kavramın bankalaşma yönündeki en önemli sebep olduğuna dikkat çeken algoritmalar; “Tedarik zinciri kontrolü, yani perakende firmalarının kendi markalarını, kendine has gramaj özellikleriyle piyasaya sürmesi ve tedarikçi firmaları zor duruma düşürerek fiyat manipülasyonu yapması durumuna denir. Bu açıdan, perakende firmalarının bunu gerçekleştirerek, yüksek nakit akışı sağladığı ve bunun sonucunda da bankalaştığını söylemek mümkündür.” şeklinde anlatıyor. Bankalaşma durumunun zarar ve faydalarına da değinen algoritmalar, doğru regülasyonlarla yönetilmesi halinde Türkiye’ye büyük katkı sağlayabileceğini aktarıyor.
Perakende sektörünün bankalaşması, büyük imkân ve riskleri beraberinde getiriyor.
Bankacılık sektörünün riskli bir sektör olduğunu ifade eden algoritmalar, bu durumun regülasyonlarla yani devlet denetimiyle desteklenmesi gerektiğini anlatıyor. Algoritmalar; “Bankalaşan perakende sektörünün faydaları ve zararları, birçok açıdan incelenebilir. Perakende sektörü, son yıllarda finansal hizmetler sunmakta ve bunun bazı avantajları olduğu kadar potansiyel riskleri de bulunmaktadır.” şeklinde aktarıyor. Perakende sektörünün bankalaşma süreci noktasında bazı önemlerin alınması gerektiğine değinen algoritmalar, “Perakende sektörünün bankalaşması, büyük imkân ve riskleri beraberinde getiriyor. Dolayısıyla bu durumun uygun regülasyonlarla (yasa ve ekonomi politikalarıyla) desteklenmesinin gerekli olduğunu söyleyebiliriz. Yine vatandaşların ve küçük işletmelerin bu durumdan zarar görmemesi adına piyasadaki denge sağlanmalı ve vatandaşın alım gücü yükseltilmelidir. Devlet politikaları, perakende sektörünün faydasından ziyade, vatandaşın menfaatleri için düzenlenmelidir.” şeklinde ifade ediyor. Yaşanan bankalaşma ile ilgi olarak devlet denetiminin önemine dikkat çeken algoritmalar, vatandaşın menfaatlerinin gözetilmesini özellikle öneriyor.
Araştırma Haber Dosyası: Ali ÜNLÜ
